Tarih:14.01.2025

Sayı:2025/HD-04

Konu:31.12.2024 Tarihli Bilançoların Enflasyon Düzeltmesi İşlemlerinde Önemli Hususlar

Bilindiği üzere 2023 yılı sonu ve takip eden yıllarda yapılacak enflasyon düzeltme işlemlerinin ne şekilde yapılacağına dair detaylı açıklamalar, 555 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ve 165 Nolu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde yapılmıştır.

563 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ise, 2023 Yılı brüt satışlar toplamı 50 Milyon TL altında olan mükelleflerin 2024/2 ve 3. Geçici Vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayacağı, geçici vergi beyanları ekinde bilanço vermeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Diğer yandan 01.11.2024 tarih ve 176 Nolu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile de, başta stokların basit ortalama yöntemine göre düzeltilmesinde kullanılacak katsayı olmak üzere enflasyon düzeltmesi ile ilgili birçok konuda açıklamalar yapılmıştır.

Bu tebliğler ve sirküler dikkate alınarak, eğer önümüzdeki günlerde bir erteleme veya değişiklik olmaz ise, 31.12.2024 tarihli bilançodaki parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmeleri yapılırken nelere dikkat edilmesi ve ne şekilde hareket edilmesi gerektiğine dair önemli gördüğümüz hususlar aşağıda sunulmuştur.

Öncelikle şu hususu özellikle belirtelim ki, yukarıda açıklandığı üzere, 2023 yılı brüt satış hasılatı 50 Milyon TL altında olan ve 2024 geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi uygulaması dışında tutulan mükellefler, eğer bir değişiklik olmaz ise 31.12.2024 tarihi itibariyle enflasyon düzeltmesi yapacaklardır.

1.Öncelikle 31.12.2024 tarihli mizandan, enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak parasal olmayan kıymetlerin tespit edilmesi gerekmektedir.

2.2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapan mükellefler, 30.09.2024 tarihinden devir gelen ve 31.12.2024 tarihli mizanda da yer alan enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesinde, düzeltmeye esas tutar olarak 30.09.2024 tarihli düzeltilmiş değeri, taşıma katsayısı olarak 1.02368 katsayısı kullanacaktır.

30.09.2024 tarihinden sonra kayıtlara giren parasal olmayan kıymetler için ise, düzeltmeye esas aya göre aşağıdaki düzeltme katsayıları kullanılacaktır.

-01.01.2023 tarihinden devir geliyor ise, düzeltmeye esas tutar olarak 31.12.2023 düzeltilmiş değeri, taşıma katsayısı olarak ise 1,28525 katsayısını,

-2024 yılında şirket kayıtlarına girdi ise, düzeltmeye esas değer olarak (555 nolu tebliğ hükümlerindeki düzeltmeye esas değerlere ilişkin açıklamalar da dikkate alınarak) giriş değerini, düzeltme katsayısı olarak da, aşağıdaki katsayıları kullanacaklardır.

3.2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapan mükellefler için, 30.09.2024’den devreden ve 30.09.2024 tarihinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş stoklar, 31.12.2024 tarihinde maliyet kayıtları yapılırken, 30.09.2024 düzeltilmiş değerleri dikkate alınarak maliyet kayıtları yapılacaktır.

563 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında 2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayan mükellefler ise, 31.12.2024 yılı maliyet kayıtlarını yaptıktan sonra kalan stoklarını, 1,12482 katsayısını kullanarak düzelteceklerdir.

5.2023 yılı ve sonraki dönemlerde enflasyon düzeltmesi yapılmış sabit kıymetler 2024 yılında satılmış ise, bunların satış ve maliyet kayıtlarında, düzeltilmiş aktif değer ve düzeltilmiş birikmiş amortisman dikkat alınacaktır.

6.Amortismana tabi iktisadi kıymetler için öncelikle yazımızın 2.maddesindeki açıklamalara göre 31.12.2024 itibariyle enflasyon düzeltmesi yapılacak, 12 aylık amortisman düzeltilmiş değerler üzerinden ayrılacak, 12 aylık ayrılacak bu amortisman tutarından, 30.09.2024 tarihinde ayrılan 9 aylık amortisman düşüldükten sonra kalan tutar gider yazılacaktır. Bu amortisman ayırma işlemi 563 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında 2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayan mükellefler için de aynı şekilde olacaktır.

31.12.2023 tarihinden devir sabit kıymetlerin birikmiş amortismanlarının düzeltmeye esas değeri olarak, 2023 den devir amortismanların 30.09.2024 düzeltilmiş değeri (563 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında 2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayan mükellefler için 31.12.2023 düzeltilmiş değeri) dikkate alınacaktır. 31.12.2024 dönemi amortismanı düzeltilmiş değerler üzerinden hesaplanacağından, 2024 yılında girişi olan sabit kıymetlerin 31.12.2024 tarihinden önce (geçici vergi dönemlerin enflasyon düzeltmesi yapan mükellefler için son üç ayda, 563 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında 2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayan mükellefler için 2024 yılının 12 ayında ) ayrılan amortismanları düzeltilmeyecektir.

7.30.09.2024 tarihinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulan 180-280 hesaplar, 2024 yılında gider hesabına çekilirken 30.09.2024 (563 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında 2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayan mükellefler için 31.12.2023) düzeltilmiş değerleri dikkate alınarak ilgili gider hesabına alınacaktır.

8.31.12.2023 tarihinde düzeltmeye tabi tutulmuş alınan (340 hesap) avanslar, 2024 yılında kapatılırken, 2023 enflasyon farkları 649 hesaba alınarak kapatılacaktır. Ancak 649 hesaba alınan bu tutar, geçici vergi ve kurumlar vergisi beyannamesinde zarar olsa dahi indirilecek istisna ve indirimler bölümünde diğer indirim olarak matrahtan indirilecektir.

Ancak 2023 yılından devir olmayıp sadece 2024 yılında enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş alınan (340 hesap) avanslar, 2024 yılında kapatılırken 649 hesaba gelir yazılacak olup, bunlarla ilgili beyannamede bir indirim söz konusu olmayacaktır.

31.12.2023 ve 30.09.2024 tarihinde düzeltmeye tabi tutulmuş verilen (159 hesap) avanslar, 2024 yılında kapatılırken, 2023 ve 2024 enflasyon farkları alımı yapılan kıymetin maliyetine alınarak kapatılacaktır.

Yani 2023 ve 2024 yılında enflasyon düzeltmesi yapılmış bir avansın asıl tutarı (faturası alınarak veya faturası kesilerek) 2024 yılında kapatılmış ise, 2023 ve 2024 enflasyon farkı da bir üstte açıklandığı şekilde kapatılacaktır.

9.2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapan mükellefler, sermaye hesabı ve sermaye enflasyon fark hesaplarını 31.12.2024 tarihinde düzeltilirken, bu hesapların 30.09.2024 tarihli düzeltilmiş değerlerine Aralık 2024 taşıma katsayısı olan 1,02368 katsayısı uygulayarak düzeltme yapacaklardır.

563 Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında 2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayan mükellefler ise, 2023 yılından devir gelen sermaye hesabı ve sermaye enflasyon fark hesaplarını 31.12.2024 tarihinde düzeltilirken, bu hesapların 31.12.2023 tarihli düzeltilmiş değerlerine Aralık 2024 taşıma katsayısı olan 1,28525 katsayısı uygulayarak düzeltme yapacaklardır.

31.12.2024 sermaye enflasyon farkı ise yine 502 hesaba kaydedilecek, 500-sermaye hesabının tutarı değişmeyecektir.

13.Düzeltme işlemleri sonucunda, 31.12.2024 tarihi itibariyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş rakamları da içeren bilanço çıkarılacak ve kurumlar vergisi beyanının ekinde beyan edilecektir.

14.2023 yılı enflasyon düzeltmesinde, oluşan net düzeltme farkı vergi matrahını etkilememişti. Ancak 2024 yılında yapılan diğer enflasyon düzeltmesi dönemlerinde olduğu gibi, bu dönem yapılacak enflasyon düzeltme farkı gelir tablosuna duruma göre gelir veya gider yazılacağından, vergi matrahını ve ödenecek geçici vergi tutarını etkileyecektir.

15.VUK mükerrer 298. Maddenin 10. bendine göre, yapılmakta olan yatırımlar hesaplarına ait enflasyon farkları doğrudan gelir yazılmayıp, yatırım faaliyete geçtikten sonra, faaliyete geçen yıl dahil “5” eşit taksitte gelir yazılacağından, yapılmakta olan yatırımlar hesabına ait 2024 yılında oluşan enflasyon farkının 698 hesap yerine 549-Özel Fon hesabına alınması gerekmektedir.

16.VUK Geçici 33. Maddeye göre, tasfiye ve iflas halindeki şirketlerin 2024-2025 enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan gelir ve giderleri vergi matrahının tespitinde dikkate alınmayacaktır.

Tereddüt edilen hususlarda lütfen müşavirliğimizle irtibata geçiniz.

Saygılarımızla,

HİSAR DENETİM

9057 kişi tarafından görüntülenmiştir.